رله ریکلوزر چیست ؟
رله ریکلوزر یا به طور ساده‌تر، ریکلوزر یا بازبست یک کلید اتوماتیک مدرن است که با سنسورها و فناوری هوشمند برای محافظت از خطوط برق، سیستم‌های شبکه و همچنین تجهیزات الکتریکی یکپارچه شده است. در این آموزش با رله ریکلوزر آشنا می‌شویم.
رله ریکلوزر چیست؟
رله ریکلوزر مدارشکن کوچکی است که معمولاً در بالای تیر توزیع برق قرار دارد و به طور معمول در فیدرهای توزیع بسیار طولانی استفاده می‌شود. وظیفه ریکلوزرها این است که بخشی از فیدر را در شرایط خطا یا اضافه‌بار جدا کرده و در نتیجه تعداد مصرف‌کنندگان بدون برق را به حداقل برسانند. از آنجا که رله ریکلوزر به عنوان یک مدارشکن کوچک عمل می‌کند، این توانایی را دارد که به طور خودکار برق را در شرایط خطای موقت بازیابی کند و به همین دلیل به آن «ریکلوزر» (Recloser) یا بازبست می‌گویند.
رله ریکلوزر (یا مدار اتصال مجدد اتوماتیک یا بازبست خودکار) یک تجهیز الکتریکی و کلید دقیق با قابلیت اطمینان بالا است.
ریکلوزر به سنسورهای هوشمند و الکترونیکی مجهز شده که به طور خاص برای محافظت از شبکه برق و مصرف‌کننده طراحی شده است. این تجهیز حفاظتی به طور خودکار خطا را جدا کرده و در صورت رفع نقص بازیابی می‌کند.
برای آشنایی بیشتر با سیستم قدرت، پیشنهاد می‌کنیم به مجموعه آموزش های مهندسی قدرت مراجعه کنید که توسط فرادرس تهیه شده و لینک آن در ادامه آورده شده است.
رله ریکلوزر چگونه کار می‌کند؟
برای کاهش تعداد مشتکانی که در شرایط خطا از سرویس خارج می‌شوند، ریکلوزرها با فیوزهای پایین‌دست و مدارشکن‌های پست بالادست هماهنگ می‌شوند. به عنوان مثال، فرض کنید یک شاخه درخت در یک مجتمع مسکونی روی یک خط تک‌فاز می‌افتد. بدون وجود رله ریکلوزر بین فیوز و مدارشکن پست، کل فیدر تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اگر ریکلوزر در مدار وجود داشته باشد، فقط بخشی از پایین‌دست فیدر تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
در صورت بروز اتفاق، ریکلوزر باز می‌شود و تقریباً بلافاصله مجدداً بسته می‌شود. اگر خطا (شاخه درخت روی خط) همچنان وجود داشته باشد، ریکلوزر دوباره باز می‌شود. این بار ممکن است از قبل تنظیم شده باشد که یک یا دو ثانیه قبل از دوباره بسته شدن تأخیر داشته باشد. پس از دوباره بسته شدن، اگر خطا هنوز وجود داشته باشد و طی آخرین عملیات فیوز نسوخته باشد، ریکلوزر برای مدت کوتاهی عمل نمی‌کند و به فیوز زمان می‌دهد تا فقط خط تک‌فاز دارای خطا را جدا کند. اگر به دلایلی این اتفاق نیفتد، ریکلوزر بار سوم باز می‌شود و قفل می‌کند. در این مرحله باید سیم‌بان به محل اعزام شود تا مشکل را بررسی کرده و ریکلوزر را به صورت دستی بازبست کند. رله ریکلوزر توانایی بسته شدن حداقل 3 بار و توانایی قطع 4 بار قبل از قفل شدن را دارد. زمان بسته شدن قابل تنظیم است.
ساختار رله ریکلوزر
در سیستم‌های الکتریکی، رله ریکلوزر مجموعه‌ای از بخش‌های زیر است:
- محافظت در برابر اضافه‌بار
- فرایند بسته شدن خودکار
- تابلو
- کنترل دستی
ریکلوزر سه‌فاز برای نصب به صورت ستونی، دارای محفظه خلا عایق‌بندی شده توسط گاز SF6 یا دی الکتریک جامد برای اطفاء جرقه است. در محیط خارج، ریکلوزر موقعیت خوبی برای محافظت در برابر صاعقه دارد.
واحد کنترل با استفاده از تراشه الکترونیکی در یک تابلو روی تیر برق نصب شده است و عملکردهایی شامل اندازه‌گیری، محافظت و قابلیت نظارت، کنترل محلی و از راه دور و اتصال به سیستم را دارد.
در واقع، ریکلوزر از یک قطع‌کننده مدار معمولی با یک کنترل‌کننده تشکیل شده است که اجازه می‌دهد تا تعداد بسته شدن‌های تکراری با توجه به نیازهای از پیش تعیین شده برنامه‌ریزی شوند و همزمان مقادیر مهمی مانند توان و ولتاژ و جریان در زمان قطع مدار را اندازه‌گیری و ذخیره گردند.
نقش و عملکرد رله ریکلوزر چیست؟
ریکلوزر داده‌های مهم بلادرنگ درباره وضعیت خط، مانند مقادیر توان، ولتاژ یا فرکانس را ارائه می‌دهد. این داده‌ها عملکرد شبکه ولتاژ متوسط را بهبود می‌دهد، تجزیه و تحلیل و تشخیص عیب را امکان‌پذیر می‌کند و در نهایت کارایی عملکرد شبکه فشار متوسط را ارتقا می‌بخشد.
ریکلوزر می‌تواند در کنار کلید فیوز یا قطع‌کننده بار، یک ناحیه خطا را تشخیص داده و برق را در یک منطقه بدون مشکل بازگرداند. از این عملیات می‌توان در خطوط توزیع هوایی و همچنین در پست‌های ترانسفورماتور توزیع با یکپارچه‌سازی کنترل، حفاظت، اندازه‌گیری، مخابرات، تشخیص خطا و نظارت بر بسته و باز شدن مدار استفاده کرد.
در صورت استفاده از ریکلوزر، قطعی‌ها به طور خودکار کم می‌شود و شاخص‌های سرویس‌دهی به مشتریان بهبود می‌یابد. همچنین با ارائه ویژگی‌هایی که فشار روی شبکه را کاهش می‌دهند، سرمایه‌گذاری مجدد روی آن را به تعویق بیندازید. همچنین، ریکلوزرها به راحتی در برنامه‌های شبکه هوشمند ادغام می‌شوند و می‌توانند نقش خود را در شبکه ایفا کنند.
از آنجا که بسیاری از موارد اتصال کوتاه در منابع تغذیه ولتاژ متوسط رخ می‌دهد که ماهیت گذرایی دارند، رله ریکلوزر تجهیزی ضروری برای بهبود تداوم و کیفیت برق در شبکه‌های ولتاژ متوسط در کل دنیا است.
محل و شرایط نصب رله ریکلوز
ریکلوزر را می‌توان در هر نقطه از سیستم الکتریکی که مقدار نامی آن با نیازهای سیستم مطابقت دارد، قرار داد. مکان‌های منطقی نصب ریکلوزر عبارتند از:
- در پست به عنوان اصلی‌ترین وسیله حفاظتی سیستم
- در خطوط اصلی اما دور از پست، برای تقسیم کردن خطوط طولانی و در نتیجه جلوگیری از بروز مشکل روی کل سیستم در صورت بروز خطای منبع
- روی خطوط ترانک برای محافظت از خط اصلی در مقابل صدمات ناشی از خرابی شاخه
شرایط نصب و راه‌اندازی رله ریکلوزر به شرح زیر است:
- دمای هوا بین از 450- درجه سانتی‌گراد تا زیر 850+ درجه سانتی‌گراد
- رطوبت هوا تا 100 درصد
- حداکثر ارتفاع نصب 3000 متر از سطح دریا
- عدم قرارگیری در معرض تکان‌های شدید
