دینام کولر آبی چیست و چگونه کار می کند؟
در این آموزش، می‌خواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که دینام کولر آبی چیست و عملکرد آن چگونه است.
دینام کولر آبی چیست؟
دینام کولر آبی در حقیقت همان موتور کولر است که دمنده را می چرخاند و هوای خنک را به محیط انتقال می‌دهد. شکل زیر یک کولر آبی را نشان می‌دهد که اجزای مهم آن به صورت زیر مشخص شده‌اند:
- سقف
- تسمه
- پولی
- تشتک پایین
- دمنده
- پمپ
- شلنگ توزیع آب
- دینام یا الکتروموتور
- بدنه
همان‌طور که مشخص است، مکان دینام کولر آبی با شماره ۸ نشان داده شده است.
انواع دینام کولر آبی
با توجه به نوع جریانی که موتورها از آن تغذیه می‌شوند، می‌توان آن‌ها را به سه دسته تقسیم کرد:
- الکتروموتورهای جریان مستقیم (DC)
- الکتروموتورهای جریان متناوب (AC)
- الکتروموتورهای یونیورسال (AC/DC)
با توجه به اینکه اغلب کولرها با برق خانه کار می‌کنند، موتور آن‌ها معمولاً از نوع جریان متناوب است. موتورهای جریان متناوب را خود می‌توان به دو دسته تک‌فاز و سه‌فاز تقسیم کرد که همان‌طور از نامشان پیداست، به ترتیب، با برق تک‌فاز و سه‌فاز کار می‌کنند. الکتروموتورهای تک‌فاز نیز خود می‌توانند با راه‌انداز خازنی یا بدون راه‌انداز خازنی باشند.
برای آشنایی بیشتر با مباحث مربوط به تأسیسات ساختمان، پیشنهاد می‌کنیم به مجموعه آموزش‌های تاسیسات ساختمان مراجعه کنید که توسط فرادرس تهیه شده و لینک آن در ادامه آورده شده است.
- دینام کولر آبی چگونه کار می‌کند؟
دینام کولر آبی معمولاً در سرعت ۱۴۵۰ دور در دقیقه (rpm) ساخته می‌شود. این موتور معمولاً از طریق تسمه به پولی و دمنده متصل شده و آن را می‌چرخاند.
موتور تک‌فاز بدون خازن راه‌انداز
موتورهای الکتریکی برای چرخش به یک میدان مغناطیسی گردان نیاز دارند. با تنها یک سیم‌پیچ نمی‌توان این میدان دوار را به وجود آورد و یک سیم‌پیچ کمکی برای این کار لازم است که به آن سیم‌پیچ راه‌انداز نیز می‌گویند.
سیم‌پیچ اصلی و کمکی به صورت موازی در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. پس از آنکه سرعت موتور به ۷۵ درصد سرعت نامی‌اش برسد، سیم‌پیچ کمکی از مدار خارج می‌شود. خارج شدن مدار با یک کلید گریز از مرکز انجام می‌شود که تابع دور موتور است. شکل زیر مدار الکتریکی موتور تک‌فاز بدون خازن را نشان می‌دهد.
توان خروجی موتورهای تک‌فاز بدون خازن راه‌انداز معمولاً بین ۱/۲ تا ۱/۳ اسب بخار است. شکل زیر یک موتور تک‌فاز بدون خازن راه‌انداز را نشان می‌دهد.
موتور تک‌فاز با خازن راه‌انداز
اگر بخواهیم در لحظه راه‌اندازی گشتاور موتور را افزایش دهیم، از یک خازن سری با سیم‌پیچ کمکی استفاده می‌کنیم. خازن مورد استفاده معمولاً از نوع الکترولیتی و با ظرفیت بالا است. مانند نوع بدون خازن، از یک کلید گریز از مرکز در سیم‌پیچ کمکی این نوع موتورها استفاده می‌شود که وقتی سرعت موتور به ۷۵ درصد سرعت نامی رسید، خازن و سیم‌پیچ کمکی را از مدار حذف می‌کند.
شکل زیر مدار دینام کولر آبی با خازن راه‌انداز را نشان می‌دهد.
در شکل زیر، خازن روی موتور قابل مشاهده است.
موتورهای یونیورسال نیز نوعی از موتورهای تک‌فاز هستند که جریان AC را به DC تبدیل می‌کنند و مصرف انرژی کولر را به ۱/۳ مصرف کولر معمولی کاهش می‌دهند و موجب صرفه‌جویی انرژی تا ۶۰ درصد می‌شوند. این نوع موتورها سه سرعت دارند، این در حالی است که موتورهای AC دو سرعته هستند.
چگونه دینام کولر آبی را تعویض کنیم؟
گاهی لازم است به دلایلی مانند خرابی موتور، آن را تعویض کنیم. در این مواقع باید دقت کنیم نصب و اتصالات را به خوبی انجام دهیم. برای تعویض دینام کولر آبی باید مراحل زیر را طی کنید.
۱. برق ورودی کولر را قطع کرده و بررسی کنید که کولر خاموش باشد.
۲. صفحات جانبی (قاب‌های پوشال) را که موتور را احاطه کرده، بردارید.
۳. در صورت لزوم پیچ و مهره‌هایی را که تسمه را محکم نگه داشته‌اند، شل کنید. با چرخش آهسته پولی، غالباً می‌توان از این کار صرف‌نظر کرد و تسمه را برداشت.
۴. هر دو طرف موتور گیره‌هایی دارند که آن را در جای خود نگه می‌دارند. آن‌ها را باز کنید و موتور را خارج کنید.
۵. در ادامه، با سیم‌کشی زیر صفحه روبه‌رو خواهید شد که باید آن را بردارید. برای موتورهای دو سرعته، سه اتصال بالا (High)، پایین (Low) و مشترک (Common) وجود دارد.
گاهی اوقات برچسب‌گذاری واضح است و با “H” برای High و “L” برای Low و “C” برای مشترک مشخص می‌شود.
در سایر مواقع High و Low بیشتر مبهم خواهد بود. به شماتیک کنار موتور نگاه کنید تا ببینید کدام High و کدام Low است.
۶. پولی را باید به موتور جدید وصل کنید که البته گاهی اوقات می‌تواند سخت باشد. یک پیچ آلن وجود دارد که میتوانید از با استفاده از آن پولی را محکم کنید.
از آنجا که احتمالاً شافت در جای خود زنگ زده است، باید آن را از بین ببرید. اغلب اوقات این سخت‌ترین قسمت کار است. برای پاک کردن زنگ از انتهای شافت در صورت امکان از کاغذ سنباده و برای از بین بردن آن از روغن استفاده کنید.
گاهی اوقات نیز پولی به حدی آسیب دیده که خرید یک پولی جدید ساده‌تر است.
۷. هنگامی که پولی روی موتور جدید قرار گرفت، باید سیم‌کشی موتور جدید را انجام دهید.
پس از بررسی نقشه سیم‌کشی برای High و Low، سیم‌های موتور جدید را وصل کنید و دوباره روی صفحه پیچ کنید.
۸. در این مرحله، برعکس ابتدای کار، تسمه را مجدداً روی موتور قرار دهید و مطمئن شوید که به خوبی در جای خود قرار گرفته است.
دقت کنید که موتور کولرهای آبی معمولاً خوب کار می‌کنند تا زمانی که از کار بیفتند؛ به عبارت دیگر، عملکرد آن‌ها به تدریج افت نمی‌کنند. اگر موتور یک کولر را تعویض می‌کنید، حتماً موتور فعلی را بررسی کنید تا ببینید چه اندازه‌ای دارد و سرعت و توان آن چگونه است.
تعویض موتور کولر کار دشواری نیست، اما برای اتصال سیم‌ها به دانش فنی الکتریکی نیاز دارید. حتماً در این مورد دقت زیادی داشته باشید یا از یک فرد باتجربه کمک بگیرید.
