معرفی تجهیزات اندازه گیری در تابلوهای برق
تجهیزات اندازه گیری (Measurement Instrument)
در ساخت تابلوهای برق برای اندازه گیری پارامتر های الکتریکی مانند توان، جریان، ولتاژ، فرکانس، ضریب قدرت و غیره از تجهیزت اندازه گیری استفاده می شود. بطور کلی، وظیفه ی این نوع تجهیزات در مدارات برق صنعتی و قدرت، اندازه گیری و نمایش دادن مقادیر پارامتر های الکتریکی به اپراتور می باشد، بکار گرفتن این نوع تجهیزات، در کنترل و مدیریت یک سیستم اهمیت فراوانی دارد.
تجهیزات اندازه گیری انواع و کاربرد های گوناگون دارند که بنا به نیاز سیستم و کارایی آن انتخاب می شوند. در این بخش، به برخی از موارد پرکاربرد تجهیزات اندازه گیری اشاره می کنیم.
یکی از مهم ترین پارامترها، اندازه گیری جریان و نمایش آن می باشد. در تابلو های برق برای آگاهی از مقدار جریان گذرنده از مدار، باید از دو وسیله استفاده شود:
1- ترانس جریان
2- آمپرمتر
ترانس جریان (Current Transformer)
به دلیل وجود جریان های بالا در تجهیزات اندازه گیری فشار ضعیف، اتصال آمپرمتر بصورت سری در مدار، امری غیر ممکن و خطرناک است. بنابراین، برای اندازه گیری و نمونه برداری از جریان عبوری در مدار باید از ترانس جریان (CT) استفاده شود. نحوه ی کار به این صورت است که کابل یا شمش ورودی سه فاز که حامل جریان کلیه ی مصرف کننده ها می باشد، باید از داخل ct عبور کند (بصورت مجزا برای هر فاز). عملکرد ct بر اساس قانون میدان مغناطیسی بنا شده و از دو سیم پیچ اولیه و ثانویه تشکیل شده است.
بدلیل قرار گیری دور سیم حامل جریان و میدان مغناطیسی ایجاد شده در اطراف آن، در سیم پیچ اولیه جریانی برقرار می شود و سپس، سیم پیچ ثانویه، این جریان را بسیار ضعیف می کند، یعنی یک نمونه مشابه ولی با جریان بسیار کم به آمپرمتر ارسال می کند. سپس، آمپرمتر جریان ثانویه را به مقدار جریان واقعی به ما نشان می دهد. مزیت مهمی که با استفاده از ترانس جریان حاصل می شود، این است که خط اصلی، نسبت به لوازم اندازه گیری ایزوله خواهد شد.
مشخصات پلاک ترانس جریان
– تیپ و سایز ترانس جریان نسبت به ابعاد شینه و کابل انتخاب می شود.
– جریان اولیه 1500 و ثانویه 5 آمپر می باشد، یعنی این ترانس جریان 1500 را به 5 آمپر تبدیل می کند که ملاک انتخاب ما برای استفاده در تابلو، جریان اولیه می باشد. این ترانس در تابلو برقی استفاده شده که 1500 آمپر، جریان مصرفی آن است.
– کلاس دقت، مشخص کننده میزان دقت در اندازه گیری جریان است، به عنوان مثال، در مواردی مانند بانک های خازنی که ترانس جریان به صورت خیلی دقیق باید انتخاب شود، بهتر است از کلاس دقت 0/5 استفاده شود ولی برای آمپرمتر، از کلاس دقت 1 یا 3 هم می توان بهره برد.
نحوه اتصال آمپرمتر و ترانس جریان
روی ترانس جریان، دو ترمینال به نام L و K و یا S2 و S1 وجود دارد که هریک به صورت مجزا به ترمینال K , L روی آمپرمتر متصل می شوند. بهتر است برای کارکرد دقیق تر، ترمینال های K، در هر سه آمپر متر نیز به یکدیگر اتصال یابند و در نهایت، ارت شوند.
تفاوت سیم بندی و اتصال آمپرمترهای دیجیتال نسبت به آنالوگ تنها در این است که برای تغذیه آن به ولتاژ 220 نیاز می باشد. برای سیستم های سه فاز باید از آمپرمترهای سه فاز و یا سه عدد آمپرمتر تک فاز استفاده شود.
ولت متر
ولت متر برای اندازه گیری مقدار ولتاژ یا اختلاف پتانسیل بین دو فاز با یکدیگر و یا یک فاز با نول به کار می رود. در انواع تابلویی، دو نوع پرکاربرد وجود دارند:
1- آنالوگ (عقربه ای)
2- دیجیتال
نحوه اتصال ولت متر
در قسمت پشت ولت متر، دو ترمینال وجود دارد که با اتصال این دو، به دو فاز غیر همنام و یا فاز و نول، به سادگی می توان مقدار ولتاژ را اندازه گیری کرد. برای اینکه بتوان ولتاژ شش حالت مختلف بین سه فاز و نول ( R,S – R,T – S,T – R,N – S,N – T,N) را اندازه گیری کرد، از کلید های گردان مخصوص که به کلید ولت معروف است، استفاده می شود. با چرخاندن این کلید می توان حالت های مختلف ولتاژ را بررسی کرد.
اساس کار در نوع دیجیتال و یا مالتی مترها نیز به همین صورت است، فقط نیازمند تغذیه 220 ولت است، ولی دیگر نیازی به کلید ولت نمی باشد، زیرا تغییر حالت های مختلف از طریق شستی های روی این نوع لوازم انجام می شود. در ضمن، مالتی مترها می توانند فرکانس، کسینوس فی، توان اکتیو و راکتیو و دیگر پارامترها را اندازه گیری نمایید.
