راه اندازی الکتروموتور سه فاز چهار دور
راه اندازی الکتروموتور سه فاز چهار دور
در این بخش برای شما دانش آموزان و دانشجویان رشته تحصیلی برق صنعتی و قدرت، اقدام به طراحی و انتشار پروژه ای در زمینه طراحی مدار فرمان و مدار قدرت با عنوان، (راه اندازی الکتروموتور سه فاز چهار دور) کرده است. مدار قدرت دالاندر دوبل چهار دور با اتصال ستاره سری و ستاره دوبل همراه با فرمول اتصالات مدار در شکل زیر رسم شده است. حفاظت الکتروموتور در مقابل اضافه بار و حفاظت در مقابل اتصال کوتاه توسط کلید حفاظت موتور انجام می گیرد.
مدار قدرت الکتروموتور سه فاز دالاندر دوبل با اتصال ستاره سری و ستاره دوبل
مدار فرمان الکتروموتور چهار دور، 2/4/6/12 قطب را بصورت پنج حالت می توان طراحی نمود. نمودار سرعت و نحوه عملکرد مدار در حالت های مختلف که به نام نمودار A, B, C, D, E نامیده می شود، مطابق شکل زیر می باشد.
نمودار عملکرد مدار فرمان برای حالت های مختلف الکتروموتور چهار دور
مدار فرمان نمودار A و B نسبت به مدار فرمان نمودار C و D و E آسانتر بوده بنابراین از طراحی و رسم آن ها صرفنظر می گردد. مدار فرمان نمودارهای C و D و E را مطابق با عملکرد مدار که تا حدودی با هم متفاوت می باشند طراحی و رسم می نمائیم.
مدار فرمان راه اندازی موتور دالاندر دوبل چهار دور مطابق نمودار C
عملکرد مدار فرمان نوع C
در این مدار برگشت به سرعت پائین تر توسط شستی مربوطه امکانپذیر می باشد. بطوری که اگه موتور با سرعت دوم کار می کند (کنتاکتور K3M و کنتاکتور K2M وصل است) با فشردن استارت S1 کنتاکتورهای K2M و K3M از طریق کنتاکت بسته 21-22 شستی S1 قطع شده و بوبین کنتاکتور K1M را از طریق کنتاکت باز 13-14 شستی S1 تحریک می کند و موتور از سرعت دوم به سرعت اول تغییر سرعت می دهد.
در حالت دوم اگر موتور با سرعت سوم کار می کند با فشردن شستی S2 کنتاکتور K5M قطع و کنتاکتور K2M و K3M تحریک شده و موتور از سرعت سوم به سرعت دوم تغییر سرعت می دهد. و همچنین در حالت سوم که موتور با سرعت چهارم کار می کند (کنتاکتور K4M و K6M وصل) با فشرده شدن S3 کنتاکتورهای K4M و K6M قطع و کنتاکتور K5M وصل شده و موتور از سرعت چهارم به سرعت سوم تغییر سرعت می دهد. با این مدار می توان بصورت ترتیبی راه اندازی نموده و یا تغییر سرعت از تند به کند انجام داد. در هر حالت با فشرده شدن S0 مدار قطع خواهد شد.
مدار فرمان راه اندازی موتور دالاندر دوبل چهار دور مطابق نمودار D
عملکرد مدار فرمان نوع D
در این حالت امکان راه اندازی مستقیم دورها وجود ندارد و حتما باید الکتروموتور بصورت ترتیبی، از دور کم به دور زیاد، راه اندازی شود و در هر لحظه بتوان توسط S0 مدار را خاموش نمود.
برای عدم راه اندازی الکتروموتور با دورهای بغیر از دور اول باید مسیر بوبین کنتاکتورهای مربوط به دورهای دیگر قطع شده و بصورت ترتیبی آماده وصل شدن گردد. اینکار را می توان توسط کنتاکتورهای کمکی انجام داد که در این مدار با استفاده از کنتاکتورهای کمکی K1 و K2 و K3 مسیر کنتاکتورهای مربوط به دور دوم، سوم و چهارم قطع شده است.
در حالت عادی تنها بوبین کنتاکتور K1M که مربوط به دور اول هست می تواند توسط شستی S1 تحریک شود. مسیر S2 و بوبین کنتاکتور K2M (مسیر شماره 13) از طریق کنتاکت باز K1 شماره 13-14 و مسیر بوبین کنتاکتور K5M (مسیر شماره 17) از طریق کنتاکت باز K2 شماره 13-14 مسیر 33-34 شستی S4 و بوبین K6M (مسیر شماره 19) از طریق کنتاکت باز K3 شماره 13-14 قطع گردیده و اجازه وصل از حالت های صفر را نمی دهد. می توان گفت این مدار نوعی مدار حافظه می باشد که با روشن شدن اولی مسیر دومی برای فرمان گرفتن آماده می شود.
در این مدار با فشرده شدن S1 بوبین کنتاکتور K1M تحریک شده و موتور با دور اول راه اندازی می شود. همزمان با کنتاکتور K1M در مسیر شماره 22 از طریق کنتاکت باز K1M شماره 83-84 بوبین کنتاکتور کمکی K1 تحریک شده و کنتاکتور K2M را برای فرمان گرفتن، از طریق S2 در مسیر شماره 13، توسط کنتاکت باز K1 شماره 13-14 آماده می کند.حال با فشرده شدن S2 کنتاکتور K1M قطع و کنتاکتور های K2M و K3M تحریک شده و دور موتور از سرعت اول به سرعت دوم تغییر می یابد. توجه داشته باشید که با قطع کنتاکتور K1M کنتاکتور کمکی K1 از مدار خارج نمی شود، بلکه توسط کنتاکتور K3M با یک تاخیر زمانی نسبت به کنتاکتور K1M این عمل اتفاق می افتد.
با تحریک شدن کنتاکتورهای K3M و K2M کنتاکتور K2 در مسیر شماره 24 نیز تحریک شده و بوبین کنتاکتور K5M را از طریق کنتاکت باز K2 شماره 13-14 در مسیر 17 آماده برای فرمان گرفتن از طریق S3 بوبین K2M و K3M قطع و بوبین K5M تحریک شده و سرعت موتور از دور دوم به دور سوم تغییر می یابد. در این مرحله همزمان با راه اندازی موتور با دور سوم کنتاکتور کمکی K3 نیز وصل و بوبین کنتاکتور K3M را آماده برای فرمان گرفتن از طریق S4 می نماید.
با فشرده شدن شستی S4 کنتاکتور K5M قطع شده، K6M و K4M وصل می شود. و سرعت موتور از دور سوم به دور چهارم تغییر می یابد و کنتاکتور کمکی K3 از طریق کنتاکت بسته K4M شماره 71-72 از مدار خارج می گردد. در هر حال می توان توسط شستی S0 مدار را قطع نمود.
مدار فرمان راه اندازی موتور دالاندر دوبل چهار دور مطابق نمودار E
عملکرد مدار فرمان نوع E
این مدار فرمان کاملا مشابه مدار فرمان نوع D عمل می کند. در مدار فرمان نوع D برگشت به سرعت پائین امکانپذیر نبود ولی در این مدار فرمان برگشت به سرعت پائین و همچنین بصورت ترتیبی (سرعت چهارم به سوم، …) امکانپذیر می باشد. که برگشت از سرعت چهارم به سوم توسط شستی S3 در مسیر 17 و 19 و از سرعت سوم به دوم توسط شستی S2 در مسیر 13 و 17 و از سرعت دوم به اول توسط شستی S1 در مسیر 11 و 13 اتفاق می افتد. یعنی در این مسیرها دور بالاتر قطع و دور کمتر راه اندازی می گردد.
