مولد جریان مستقیم

امروزه انرژی الکتریکی تولیدی نیروگاه ها به صورت جریان متناوب سه ‏فاز می باشد. ‏قسمت متقابل ملاحظه ای از این انرژی به همان صورت جریان متناوب در صنایع و برای ‏ایجاد ‏روشنایی به مصرف می رسد. در مواردی که شرایط تولید ایجاب نماید به نحوی که ‏ازجریان مستقیم استفاده شود یا کاربرد جریان مستقیم بر استفاده از جریان متناوب ‏رجحان داشته باشد. ‏مثلا در صنایع شیمیایی و ذوب فلزات و حمل و نقل ، جریان متناوب ‏را به وسیلهیکسو کننده یا مبدلها ‏به جریان مستقیم تبدیل می نماید.‏ 

• _‏

مبدل از یک موتور جریان متناوب و یک مولد جریان مستقیم تشکیل می شود و هر دو ‏روی یک محور قرار ‏گرفته اند. از مولدجریان مستقیم بیشتر به عنوان منبع انرژی برای ‏تحریک مولدهای نیروگاهی ، ‏‏ماشینهای خودکار ، هواپیما ، جوشکاری با قوس الکتریکی ، ‏قطارهای راه آهن ، ‏‏اتوبوسهای برقی ، زیر دریایی و غیره استفاده می نمایند.‏ بدین ترتیب کاربرد مولدهای جریان مستقیم زیاد و متنوع است و لذا مولدهای جریان ‏مستقیم با توانها و ‏دورهای مختلف ساخته می شوند.‏ 

طبقه بندی مولدهای جریان مستقیم :‏

مولدهای ‏DC‏ را می توان با توجه به نحوه ارتباطی الکتریکی سیم پیچ تحریک و سیم پیچ ‏آرمیچر ، چنین ‏تقسیم بندی نمود.‏ 

• مولد تحریک مستقل‏
• مولد شنت یا موازی
• مولد سری
• مولد سری ، موازی یا مختلط (کمپوند)‏

مولد تحریک مستقل :‏

در این مولد هیچگونه ارتباط الکتریکی بین مدار تحریک و مدار آرمیچر وجود ندارد و مدار ‏تحریک از یک ‏منبع تغذیه جریان مستقیم خارجی یا باطری تغذیه می کند. منبعی که ‏جریان تحریک این مولد را تامین می کند ‏اکساتیر نام دارد. در مدار تحریک این مواد از یک ‏مقاومت متغیر استفاده می شود تا جریان تحریک را کنترل ‏نمود و فوران مغناطیسی ‏قطبها را تغییر دهد. ‏ 

این مقاومت متغیر را رئوستا گویند و آن را با ‏R_{f نشان می دهند. برای نشان دادن سیم ‏‏پیچ تحریک از علامت اختصاری یک خود القا (سلف) استفاده شده است. البته در واقع نیز ‏سیم ‏پیچ تحریک سلف است از طرف دیگر برای نمایش آرمیچر ، مقاومت اهمی ‏سیمهای آن را به صورت یک ‏مقاومت جدا و خارج از آرمیچر مدل می کنند.‏} 

_{مولدهای موازی یا شنت :‏}

<sub>در این مولو مدار تحریک با آرمیچر به صورت موازی وصل می شود. جریان تحریک تابع ولتاژ ‏خروجی و ‏مقاومت مدار تحریک مولد است و قسمتی از جریان آرمیچر را تشکیل می دهد ‏قسمت اعظم جریان ‏آرمیچر برای مصرف کننده مورد بهره برداری قرار می گیرد و حدود 2 ‏تا سه درصد مقدار کل جریان ‏آرمیچر به مدار تحریک اعمال می شود.‏ 

برای اینکه با جریان تحریک کم بتوان آمپر دور زیاد و قابل قبول برای مولد تامین نمود ‏بایستی تعداد دور سیم ‏پیچی تحریک زیاد باشد. در نتیجه به علت افزایش تعداد دور و ‏کاهش سطح مقطع سیم پیچ تحریک مقاومت ‏الکتریکی مدار تحریک زیاد می شودولتاژ‏خروجی مولد توسط یک مقاومت متغیر که با سیم پیچ تحریک ‏سری می شود تنظیم می ‏گردد.‏</sub> 

مولد سری :‏

_{در این مولد آرمیچر با سیم پیچ تحریک به صورت سری قرار می گیرید. چون جریان آرمیچر ‏تماما ‏از مدار تحریک عبور می کند و مقدار آن زیاد است لذا بایستی سطح مقطع هادی ‏های سیم پیچ تحریک زیاد ‏باشد و چون جریان تحریک این مولد زیاد است پس برای ایجاد ‏آمپر دور مورد نیاز ، احتیاج به تعداد دور ‏زیاد برای سیم پیچ تحریک نیست. بنابراین ‏مقاومت سیم پیچ تحریک سری کم بوده و افت ولتاژ در این سیم ‏پیچ ناچیز است.‏} 

_{مولد مختلط:}

• _{مدار تحریک این مولد از سیم پیچ تشکیل شده است که یکی به طور سری و دیگری ‏طور موازی با آرمیچر ‏قرار می گیرد. بنابر این خواص دو مولد موازی و سری را باهم دارد.‏}

• _{سیم پیچ های مولد کمپوند به صورتی است که سیم پیچ تحریک شنت مستقیما به دو ‏سر آرمیچر وصل می ‏شود. و آن را کمپوند با انشعاب کوتاه می گویند.‏}

• _{سیم پیچ تحریک سری با آرمیچر به صورت سری قرار گرفته و مجموع آنها با مدار سیم ‏پیچ تحریک شنت ، ‏موازی می گردد و به آن کمپوند با انشعاب گفته می شود.}